Friday, July 18, 2008

Dorotea Lange



დორეტა ლანჯი (1895, 25 მაისი – 1965, 11 ოქტომბერი)
გავლენიანი ამერიკელი ფოტოდოკუმენტალისტი და ფოტოჟურნალისტია იგი ცნობილია თავისი `დიდი დეპრესიის~ დროინდელი ნამუშევრებით. ლანჟის ფოტოებში ასახულია დიდი დეპრესიის შედეგები. ამ ფოტოებმა დიდი გავლენა მოახდინა დოკუმენტური ფოტოგრაფიის განვითარებაზე. დ. ლანჯი ჰობოკენში, ნიუ-ჯერსის შტატში დაიბადა, მისი ნამდვილი სახელი დორეტა მარგარეტ ნიუზჰორნი იყო, მაგრამ მან დედის ქალიშვილობის გვარი – ლანჟი მიიღო. 1902 წელს, 7 წლისას პოლიომელიტი დაემართა და მარჯვენა ფეხი მოუდუნდა და დაუუძლურდა.დორეტ ლანჟი ფოტოგრაფიას კლარენს უაიტის კლასში სწავლობდა და სტაჟიორად მუშაობდა ნიუ-იორკის რამდენიმე ფოტოსტუდიაშიც. აქედან ერთ-ერთი იყო არნოლდ გენტის ცნობილი სტუდია. 1918 წელს ლანჟი სან-ფრანცისკოში გადავიდა და იქ საკუთარი ფოტოსტუდია გახსნა. 1920 წელს ლანჟი ცოლად გაჰყვა მხატვარ მაინარდ დიქსონს, რომელთანაც ორი შვილი _ დანიელი და ჯონი შეეძინა.დიდი დეპრესიის დასაწყისში, ლანჟმა თავისი ობიექტივი სტუდიიდან ქუჩისკენ მიაბრუნა. იგი გულმოდგინედ გაეცნო მიუსაფარებსა და უმუშევრებს. 1935 წლის დეკემბერში ის დიქსონს გაეყარა და კალიფორნიის უნივერსიტეტის ეკონომიკის პროფესორ პოლ ტეილორს გაჰყვა ცოლად. ტეილორმა ლანჟი სოციალურ და პოლიტიკურ საკითხებში გაანათლა და მათ ერთად აღწერეს სოფლის სიღარიბე, მოიჯარეების და ემიგრანტი მუშების ექსპლუატაცია. მომდევნო 5 წელს ტეილორი ინტერვიუებს იღებდა და მასალებს აგროვებდა, ლანჟი კი ფოტოებს იღებდა. 1935-1939 წლებში, ლანჟის ნამუშევრებმა საყოველთაო სამსჯავროზე გამოიტანეს ღარიბ-ღატაკი ადამიანების, განსაკუთრებით მოიჯარეების, გასაჭირი. ეს ფოტოები ჟურნალ-გაზეთებში იბეჭდებოდა და და მთელი აშშ-ს მასშტაბით ვრცელდებოდა. მისი აქტუალური ნამუშევრები ეპოქის სიმბოლოდ იქცა.1941 წელს თავისი ფოტონამუშევრებისათვის ლანჯი გუგენჰაიმის პრემიით დაჯილდოვდა. პერლ-ჰარბორის შეტაკების შემდეგ მან თავი გაანება პრესტიჟულ დაჯილდოებებს, იმისათვის, რომ აღებეჭდა ამერიკელი იაპონელების გადაყვანა ამერიკის დასავლეთში, გამანაწილებელ ბანაკებში. ბევრი ფოტო ცენზურამ აკრძალა. დღეს მისი ფოტოები ამერიკის ნაციონალურ არქივებსა და უნივერსიტეტებშია დაცული.1952 წელს ლანჟმა დააარსა ფოტოჟურნალი `Aპერტურე~. ცხოვრების ბოლო ორი ათწლეულის მანძილზე ლანჯს ჯანმრთელობა გაუუარესდა _ კუჭი და პოლიომელიტის სინდრომი აწუხებდა. 1965 წელს 70 წლის დ. ლანჟი კიბოთი გარდაიცვალა.
1972 წელს Whitney -ს მუზეუმში მოეწყო ფოტოგამოფენა Executive Order 9066, სადაც ლანჟის 27 ფოტონამუშევარი იყო გამოფენილი.